De zin en onzin van voedingssupplementen

Ik zal beginnen met uit te leggen dat ik geen diëtist ben of orthomoleculair therapeut maar een ervaringsdeskundige voeding en dieet. Na 31 jaar intensief met gewichten trainen en vechtsporten beoefenen zou je denk ik ook niet anders verwachten. Om meteen kort en een makkelijk antwoord te geven op de bovengestelde vraag: voedingssupplementen 'kunnen' een waardevolle aanvulling zijn op je dagelijkse voeding. En ik schrijf duidelijk 'kunnen' want een ieder die gezond is, gezond leeft en gezond eet volgens de Schijf van Vijf en af en toe sport, heeft geen toevoegingen nodig.

Waarom verwijs ik specifiek de Schijf van Vijf? Omdat we er van moeten uitgaan dat de informatie die door wetenschappers is samengebracht op de website van het Voedingscentrum de juist is. Ik zeg niet dat er geen andere informatiebronnen zijn, maar ik betwijfel of deze net zo goed wetenschappelijk onderbouwd zijn.

Een voedingssupplement is een voedingsmiddel dat bedoeld is als aanvulling op de normale voeding. Het verschil tussen voedingssupplementen en medicijnen is dat medicijnen vallen onder de Geneesmiddelenwet. Hierin staan strenge reinheidseisen waar bij de productie aan voldaan dient te worden. Hierdoor krijgt een medicijn de hoogst mogelijke zekerheid dat het geen stoffen bevat die niet op het etiket staan.

De marketingwereld doet ons geloven dat voedingssupplementen altijd en overal noodzakelijk zijn. We zien dat steeds meer mensen de weg naar de sportschool vinden of aan sport gaan doen en daar spelen ze handig op in. Natuurlijk, hoe meer pillen je slikt, des te beter is het voor de portemonnee van de fabrikant. Maar laat je vooral niet verleiden door de aantrekkelijke reclame uitingen waarmee dit gepaard gaat. Ga niet zomaar een pot pillen slikken zonder te weten wat je slikt en ga daarbij niet alleen uit van wat de reclame aangeeft.

De bodybuilder met dikke spierballen op een potje eiwitten wordt gesponsord door de producent van dat eiwitpoeder en binnen 3 weken een figuur als een atleet? Ga altijd uit van gezond boeren verstand. Is het 'too good to be true'? Dan is dat meestal ook zo. Ga op internet zoeken en verdiep je in het voedingssupplement. Lees recensies van anderen en ga niet meteen voor het goedkoopste of het meest bekende.

Misleidende reclame is in Nederland verboden, want wat een producent beweerd moet immers bewezen worden. De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) en de Reclame Code Commissie (RCC) doen hun best maar staan vrijwel machteloos. Het is dweilen met de kraan open.

De NVWA (Nederlandse voedsel- en warenautoriteit) onderzoekt of er verboden stoffen zitten in voedingssupplementen en kruidenpreparaten en geef aan dat voedingssupplementen en kruidenpreparaten zijn bedoeld als aanvulling op de dagelijkse voeding. De NWA waarschuwt bijvoorbeeld als er afslankproducten op de markt komen die bedenkelijk zijn qua samenstelling en een gevaar zouden kunnen vormen voor de volksgezondheid. Voor fabrikanten van dergelijke producten zijn er regels opgesteld voor voedingssupplementen en kruidenpreparaten en voedingssupplementen met farmacologisch actieve stoffen.

De vraag is of er voldoende budget bij de Nederlandse Overheid is om een zorgvuldige controle uit te voeren op alle voedingssupplementen die op de Nederlandse markt verkrijgbaar zijn, aangezien bestellingen via internet gaan en er in andere landen ook meestal andere regelgeving geldt voor producenten. De controle van de VWA gebeurt veelal achteraf en alleen na klachten of andere redenen voor wantrouwen. Gevalletje van de put dempen als het kalf al is verdronken.

Nu begrijp ik dat niemand deze regelgeving gaat lezen alvorens een van deze supplementen aan te schaffen. Maar ieder potje heeft een label dat ook aan wettelijke eisen moet voldoen. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de foto hiernaast zie je een label van een potje multivitaminen.

Kijk eens naar het gehalte aan vitaminen C (ascorbinezuur). 120 milligram vitamine C bij een dagelijkse dosering van 1 tablet, zoals vermeld op het label. Het Voedingscentrum geeft aan dat een volwassen man in de leeftijd 19 jaar tot 70 jaar 75 gram vitamine C per dag nodig heeft. Het teveel aan vitamine C wordt uitgeplast. Overdosissen ontstaan bij meer dan 2 gram per dag en kunnen leiden tot diarree en darmklachten. Als referentie-inname (RI) wordt op het label aangegeven dat deze dosering 150% is, wat ongeveer klopt met de voorschrijving van het Voedingscentrum: 75 +

Om terug te komen op de nut en de noodzaak. Voedingssupplementen hebben wel degelijk nut voor bijvoorbeeld mensen (en niet alleen topsporters) die intensief sporten. Ook al sport je en weet je dat je voeding niet optimaal is, dan kun je bijvoorbeeld baat hebben bij een goede dosis multivitaminen. Ben je een krachtsporter, kun je baat hebben bij creatine of eiwitpreparaten ter ondersteuning en opbouw van spiermassa. Maar ook voor het laatstgenoemde geldt: verdiep je in wat, welke en hoeveel. Het is maar net in welke vorm een supplement wordt aangeboden. Bepaalde chemische verbindingen van supplementen worden door het ene lichaam beter geaccepteerd en opgenomen dan bij een ander.

De vraag is of je weet hoeveel van de werkzame stof in de specifieke vitaminepil of eiwitpoeder ook daadwerkelijk in je systeem wordt opgenomen en niet door het maagzuur wordt afgebroken. Het grootse deel van de mineralen en vitaminen uit reguliere voedingsproducten (geen pillen) worden juist door middel van maagsap uit voedingsproducten gehaald en door de dunne darm opgenomen in ons lichaam. Er bestaan bijvoorbeeld ook multivitamine injecties die intramusculair wordt gespoten en dus meteen in je bloedbanen wordt opgenomen zonder de bijkomstige afbraak door maagsappen. Deze zijn alleen op recept bij een arts verkrijgbaar.

Stel jezelf dus altijd de vraag: heb ik wel een supplement nodig? Kan het tekort niet opgelost worden door regulier voeding, bijvoorbeeld door een extra kiwi, nootjes, bakje yoghurt, blikje tonijn of stuk komkommer per dag? Hoeveel is wettelijk voorgeschreven? Wat zijn de voor - en nadelen en hoe lang mag ik het gebruiken.

Veel mensen claimen baat te hebben bij een bepaalt voedingssupplement. Vergeet niet dat het placebo effect ook hierbij aanwezig is. Als jij ergens in geloofd, dan werkt het hoogstwaarschijnlijk ook. Dus slik je vitaminepillen van een dubieus merk maar vind jij dat deze pillen je daadwerkelijk helpen, wie zijn wij dan om je tegen te spreken? Jij bent tenslotte zelf de ervaringsdeskundige.

Als je echt zeker wilt zijn van goede en gecontroleerde voedingssupplementen, dan zou je kunnen kiezen voor de supplementen die voorgeschreven zijn voor topsporters door de dopingautoriteit. Grote kans dat deze supplementen duurder zijn dan de potjes die verkrijgbaar zijn uit de rekken bij de reguliere drogist. Het enige advies dat ik je wil meegeven: stop niet zomaar alles in je lijf.

Let op: voedingssupplementen zijn geen medicijn. Lees het artikel op de website van de Consumentenbond over zelfmedicatie.